“Lenka” to reportaż o Ukraince mieszkającej od niemal dwudziestu lat w Polsce. Gdy 24 lutego 2022 roku polsko-ukraińskie granice stały się nie tylko punktem przejścia z kraju do kraju, ale przede wszystkim – linią między tym, gdzie bezpiecznie a tym, gdzie strach i niebezpieczeństwo, z obawą, dezorientacją i przerażeniem Ukraińcom pomagała radzić sobie Lena. Kobieta-instytucja, jak nazwała ją autorka opowieści. Zawsze na miejscu, stale reagująca. W swoim reportażu Kasia Michalak zawarła uniwersalne treści i próbę odpowiedzi na pytanie o to, skąd w człowieku, który doświadczył przemocy tyle ciepła i dobroci dla innych. Więcej o tej niezwykłej audycji przeczytacie tutaj, w recenzji Joanny Bachury-Wojtasik.
W minioną niedzielę Audytorium Centrum Dialogu wypełniły dźwięki historii Lenki. Wspólne odsłuchiwanie audycji w ciemności i uważności zaowocowało wzruszeniami i zamyśleniem. Z jednej strony nad tym, jak stworzyć film bez obrazu, z drugiej – jak być dobrym i czułym na innego w sytuacjach granicznych. Spotkanie prowadziła Joanna Bachura-Wojtasik, która zapytała Kasię Michalak o kulisy powstania audioopowieści. Reportażystka zdradziła, że bohaterami i bohaterkami jej dokumentów są osoby, które zostają w jej pamięci. Napotykane przypadkiem, wraz ze swoimi życiorysami, krążą w myślach i domagają się opowiedzenia. Lenę spotkała w Hrubieszowie, w punkcie recepcyjnym, gdzie przyjmowano uchodźców. Spotkanie to zaoowocowało audialnym zwierzeniem, które poruszyło słuchaczy obecnych w Centrum Dialogu. Jedna ze słuchaczek zwróciła uwagę, że już pierwsze sceny przywołały najtrudniejsze wspomnienia z ucieczki i podróży do Polski. Każdy wyobrażał sobie Lenę nieco inaczej, ale dzięki dźwiękowej opowieści stała się główną gościnią “Barszczu ukraińskiego” w CD. Autorka podkreśliła także rolę wyobraźni w percypowaniu audialnych historii, które wymagają wytworzenia obrazów w umyśle słuchacza. Jednocześnie, dokumentalne opowiadanie o świecie musi być pozbawione pudru. Reportaż radiowy, choć nie wyzbywa się twórczego zamysłu reportażysty, nie może posługiwać się upiększeniem, zmyśleniem czy manipulacją. Kasia Michalak zaznaczyła jak ważna jest dla niej prawda w reportażu i poszukiwanie ciszy, która pozwala wsłuchać się w rozmówcę i opowiedzieć jego przeżycia tak, by oddać sens, wrażliwość i postrzeganie rzeczywistości.
Wspólne słuchanie jest jednym z najważniejszych punktów naszej działalności. Idąc tropem brytyjskiego stowarzyszenia In the Dark staramy się otwierać pole do namysłu i zanurzenia w dźwięk przy jednoczesnym zamknięciu oczu. Jak wiele widać, kiedy oczy odpoczywają? Co można zobaczyć w ciemności? Nie sposób odnaleźć jednej odpowiedzi na te pytania. Jej brak cieszy, ponieważ każdy kolejny odsłuch to nowa opowieść, nowe wrażenia i nowe refleksje. Budowanie wspólnoty słuchających, nasłuchujących i słyszących jest szansą na kolektywne tkanie wrażliwości, zatrzymanie się na moment w biegu codzienności, by usłyszeć więcej.
Jeśli nie mieliście szansy pojawić się podczas wspólnego słuchania, do audycji Kasi Michalak możecie sięgnąć tutaj. Kolejne wydarzenie już 5 lutego 2023. Tym razem Centrum Dialogu wkroczyć w Rok Królika, a słuchacze będą mieli szanse spotkać się “Z dala od pól ryżowych”. Więcej o naszej współpracy poczytacie w tym artykule.