"Innym uchem" - czyli jak słuchają świata pisarze, filmowcy, architekci?

„Reportaż rodzi się z sytuacji spotkania” – pisał Ryszard Kapuściński. Swietłana Aleksijewicz – pierwsza reporterka uhonorowana Noblem – zdaje się mówić „Reportaż rodzi się ze słuchania”. Wciąż pamiętam przejęcie, z jakim oglądałam wykład noblowski Swietłany w grudniu 2015 r. No bo którego radiowca nie poruszyłyby takie oto słowa?:

„Flaubert mówił o sobie, że jest człowiekiem piórem, ja mogę o sobie powiedzieć, że jestem człowiekiem uchem. Kiedy idę ulicą i docierają do mnie jakieś słowa, zdania, okrzyki, zawsze myślę: ileż powieści ginie bez śladu w otchłani czasu! W ciemnościach”.

U nas radiowców słuchanie także jest początkiem pracy nad reportażem. Ze słuchania bierze się pomysł na formę, rytm, przesłanie dźwiękowej opowieści. Tworzy się wzruszające połączenie miedzy bohaterem a reporterem, których emocje mówią równie wiele (a może więcej) niż słowa. I nasz odbiorca tej „prawdy spotkania” może doświadczyć słuchając reportażu. Aby te prawdę przerobić na literaturę, trzeba znacznego wysiłku. Swietłana mówi:

„Istnieje część ludzkiego życia – ta mówiona, której nie udaje się nam zawłaszczyć dla literatury. Jeszcze jej nie doceniliśmy, nie zadziwiła nas, nie zachwyciła. Mnie jednak oczarowała i uczyniła swoją niewolnicą. Kocham to, jak człowiek mówi… Kocham samotny ludzki głos. To moja wielka miłość, wielka pasja”.

Kilka lat po Noblu udało mi się spotkać z białoruską pisarką. Chciałam dowiedzieć się, jak słucha świata, jak próbuje „doświadczenie audialne” przełożyć na swoje tworzywo. Chciałam porównać sposób pracy nad reportażem literackim i dźwiękowym. Efektem jest audycja, której możecie posłuchać tutaj:

https://radio.lublin.pl/2019/10/10-10-2019-reportaz-katarzyny-michalak-jestem-czlowiekiem-uchem/

Od dziś w  dziale INNYM UCHEM będziemy rozmawiać o tym, jak dźwięk inspiruje pisarzy, filmowców, fotografów, architektów, czyli twórców posługujących się innymi niż nasze tworzywami sztuki. Czy słuchanie jest dla nich ważne? Jak doświadczają świata poprzez „ucho”? Czy to doświadczenie można „przetłumaczyć’ na tekst, obraz, projekt przestrzenny? Czy słuchają opowieści dźwiękowych? Może mają takie, do których powracają? Spróbujemy odpowiedzieć wspólnie na pytanie, dlaczego słuchanie jest istotną częścią naszego życia.

 

Chcesz współtworzyć ten dział? Napisz:  kasia@audionomia.pl