Gdzie słuchać? Wszędzie. Najlepiej samotnie, choć wspólnie, w cieniu drzew i z widokiem na jezioro

Ińskie Lato Filmowe, festiwal z pięćdziesięcioletnią historią i wierną, wrażliwą publicznością, w tym roku otworzył się na filmy bez obrazu. W programie, który przygotował szef artystyczny imprezy Przemek Lewandowski, znalazł się spacer z Audionomią i reportażami dźwiękowymi.

Fragment skweru między promenadą, kinem Morena a plażą, w cieniu dwóch rozłożystych kasztanowców, z widokiem na jezioro otoczone morenowymi pagórkami, stał się sceną dla niewidocznych obrazów. Niemal dwadzieścia osób zebrało się w poniedziałkowe przedpołudnie 14 sierpnia, by słuchać fragmentów reportaży – sprzed lat i współczesnych – i doświadczać zmiany, która zaszła w postrzeganiu dźwięku jako języka i tworzywa.

Słuchaliśmy indywidualne, ale odczuwaliśmy wspólnie. A potem rozmawialiśmy. O strachu, który jest emocją organizującą dokument Anny Sekudewicz i Anny Dudzińskiej „Cena pracy”. O prozodii chłopskiego języka z reportażu „Chłopcy z Wygnanki” Katarzyny Michalak i Moniki Hemperek. O wzruszeniu w głosie Dominika Połońskiego, bohatera „Chcę więcej” mojego autorstwa. O żałobie po utracie żony i matki w reportażu Magdaleny Świerczyńskiej-Dolot „W naszych rękach”. O trwaniu w pułapce na granicy polsko-białoruskiej, co pokazał w przejmującym dokumencie „Las” Piotr Pawlak, laureat ubiegłorocznej Audionomia Award.

Najwięcej emocji wzbudził legendarny, historyczny już reportaż Witolda Zadrowskiego „Śmierć słonia”. Po wysłuchaniu środkowej części nagrania z 1965 roku, publiczność podzieliła się na dwie grupy. Przeczuwając, jaki jest finał opowieści o łowcy słoni, i nie chcąc konfrontować się z przemocą wobec zwierząt, pierwsza grupa odłożyła słuchawki. Druga grupa zdecydowała się wysłuchać końcowych dwóch minut reportażu Zadrowskiego, będących epitafium dla zastrzelonego olbrzyma. Potrzebne były jednak kolejne minuty ciszy i skupionego patrzenia na jezioro, by uspokoić emocje.

Być może i dlatego, że poprzedniego wieczoru oglądaliśmy w kinie francuski dokument „Pieśni wielorybów”, poświęcony komunikowaniu się największych ssaków świata i wpływowi zmian klimatycznych na ich rolę w oceanach.

Przy okazji sprawdziliśmy, na czym polega praktyczny wymiar ekologii akustycznej. W czasie dwugodzinnego spotkania pojawiły się w naszej przestrzeni odsłuchowej nieoczekiwane, inwazyjne (a wręcz agresywne) dźwięki – pędzącego motocykla i – bardzo dosłownie – śmieciarki, która zatrzymała się w sąsiedniej uliczce, by przez klika minut zgniatać zebrane odpady.

„Mikrofon, czyli czulsza kamera. O historii reportażu dźwiękowego w Polsce”, Ińsko, 14 sierpnia 2023 roku